Ενώ η οδική ασφάλεια στην ΕΕ έχει βελτιωθεί σημαντικά τις τελευταίες δεκαετίες και οι δρόμοι της είναι οι ασφαλέστεροι στον κόσμο, ο αριθμός των θανάτων και των τραυματισμών είναι ακόμη υπερβολικά υψηλός (βλ. Στρατηγικό σχέδιο δράσης της ΕΕ για την οδική ασφάλεια).
Γι’ αυτόν τον λόγο, η ΕΕ ενέκρινε το όραμα για μηδενικές απώλειες (Vision Zero) και την προσέγγιση του ασφαλούς συστήματος (Safe System Approach) ώστε να εξαλειφθούν οι θάνατοι και οι σοβαροί τραυματισμοί στους δρόμους της Ευρώπης.
Η ΕΕ συνεργάζεται με τις αρχές των Κρατών-Μελών (Κ-Μ) για την οδική ασφάλεια, την ανάπτυξη εθνικών πρωτοβουλιών, τον καθορισμό στόχων και την αντιμετώπιση όλων των παραγόντων που επηρεάζουν τα τροχαία ατυχήματα (υποδομές, ασφάλεια οχημάτων, συμπεριφορά οδηγών, αντιμετώπιση καταστάσεων έκτακτης ανάγκης).
Η ΕΕ προκειμένου να προωθήσει τη συντονισμένη δράση των για τη βελτίωση της ασφάλειας των οδικών υποδομών, ιδιαίτερα αυτές που εντάσσονται στο Διευρωπαϊκό Δίκτυο Μεταφορών (TEN-T) έχει εκδώσει τις Οδηγίες:
Οι οδικές μετακινήσεις στην Ελλάδα εξυπηρετούνται από ένα πυκνό δίκτυο εθνικών και επαρχιακών οδών, συνολικού μήκους 48.500 km.
Εξ αυτών, περίπου 2.100 km αυτοκινητοδρόμων ακολουθούν, κατά κανόνα, κατασκευαστικά πρότυπα αυστηρών προδιαγραφών και σε συνδυασμό με την καλή συντήρησή τους από τις εταιρείες λειτουργίας παρέχουν υψηλή ασφάλεια στους χρήστες τους.
Δεν ισχύει όμως το ίδιο για το υπόλοιπο εθνικό και επαρχιακό οδικό δίκτυο της Χώρας, η κατάσταση του οποίου χαρακτηρίζεται σε πολλές περιπτώσεις κακή όχι μόνο σε σχέση με το οδόστρωμα αλλά εν γένει με το σύνολο των χαρακτηριστικών που προσδιορίζουν την ασφάλεια μιας οδού (π.χ. γεωμετρία, σήμανση, στοιχεία προστασίας).
Η Χώρα, παρά το γεγονός ότι επιδιώκει την αναβάθμιση του οδικού δικτύου, με την υποστήριξη της ΕΕ, και την εναρμόνιση του νομοθετικού πλαισίου με τις Ευρωπαϊκές Οδηγίες (βλ. Π.Δ.104/2011, ΦΕΚ 3134/Β΄/27-11-2012), χρειάζεται να καλύψει ακόμα μεγάλη απόσταση για το επιθυμητό αποτέλεσμα.
Η αναβάθμιση οδικών τμημάτων με εγγενείς παθογένειες που συγκεντρώνουν μεγάλο αριθμό τροχαίων ατυχημάτων, θανάτων και σοβαρών τραυματισμών (όπως ο Βόρειος Οδικός Άξονας Κρήτης – ΒΟΑΚ) θα πρέπει να βρίσκονται σε υψηλή προτεραιότητα σε τοπικό και εθνικό επίπεδο.
Δείτε την αξιολόγηση της ασφάλειας των εθνικών οδών από τη Make Roads Safe Hellas και το έργο SENSoR.
Οι ασφαλείς οδικές υποδομές ή αλλιώς η ικανότητά τους να συγχωρούν το ανθρώπινο λάθος (βλ. forgiving infrastructures) παίζουν σημαντικό ρόλο στη μείωση του πλήθους και των συνεπειών των τροχαίων ατυχημάτων.
Η έως σήμερα επιστημονική γνώση έχει αποδείξει ότι η ασφάλεια μιας οδού επηρεάζεται ένα μεγάλο πλήθος παραγόντων που σχετίζονται, μεταξύ άλλων, με τα χαρακτηριστικά σχεδιασμού της (π.χ. γεωμετρία οδού, ενσωματωμένα μέσα ασφάλειας), την κατάσταση του οδοστρώματος, το περιβάλλον της οδού, τη σήμανση αλλά και την ταχύτητα των οχημάτων επί αυτής.
Έλεγχος Οδικής Ασφάλειας (ΕΟΑ) είναι η διαδικασία κατά την οποία μια ανεξάρτητη ομάδα με κατάλληλα προσόντα, διερευνά το ενδεχόμενο οδικών ατυχημάτων και το επίπεδο οδικής ασφάλειας για όλους τους χρήστες σε ένα υπό μελέτη οδικό ή κυκλοφοριακό έργο ή σε μια υφιστάμενη οδό.
Ο ΕΟΑ εκτελείται από πιστοποιημένο Ελεγκτή Οδικής Ασφάλειας ή από ομάδα εμπειρογνωμόνων στην οποία περιλαμβάνεται και ένας Ελεγκτής.
Σύμφωνα με την ισχύουσα εθνική νομοθεσία (ΦΕΚ 1694 Β΄/13-6-2016, ΦΔΚ 2905Β΄/22-8-2017), ο Ελεγκτής πρέπει να έχει παρακολουθήσει εκπαίδευση οδικής ασφάλειας και να έχει λάβει πιστοποιητικό επάρκειας από τη Διεύθυνση Ασφάλειας Οδικών Υποδομών (ΔΑΟΥ) της Γενικής Γραμματείας Υποδομών.
Το Πρόγραμμα EuroRAP σχεδιάστηκε και εφαρμόζεται σε περισσότερες από 90 χώρες στον κόσμο για την επιθεώρηση και αξιολόγηση της ασφάλειας των οδικών υποδομών αλλά και τον προσδιορισμό αποτελεσματικών παρεμβάσεων βελτίωσης της οδικής υποδομής. Η αξιολόγηση υλοποιείται με τη χρήση διεθνώς αναγνωρισμένων πρωτοκόλλων για την επιθεώρηση και την ανάλυση περισσότερων από 50 παραμέτρων που αποδεδειγμένα συνεισφέρουν σημαντικά στα τροχαία ατυχήματα.
H Make Roads Safe Hellas είναι μέλος (expert member) της EuroRAP, προωθεί, διοικεί και υλοποιεί προγράμματα οδικής αξιολόγησης στην Ελλάδα και άλλες χώρες της Ευρώπης και της Κεντρικής Ασίας.
Η εφαρμογή τακτικών Ελέγχων Οδικής Ασφάλειας στο εθνικό αλλά και στο επαρχιακό οδικό δίκτυο είναι αναγκαία για την συστηματική καταγραφή των προβλημάτων, την απόδοση προτεραιοτήτων και την ορθολογική κατανομή των διάθεσιμων πόρων για την αναβάθμιση της οδικής ασφάλειας.
Η προσπάθεια για την τυποποίηση των δραστηριοτήτων ελέγχου και την ανάπτυξη μεδοδολογιών για την αποτίμηση της επικινδυνότητας με τρόπο που θα διασφαλίσει την ομοιογένεια των ελέγχων και τη μείωση της υποκειμενικότητας εκτίμησης είναι ιδιαίτερα έντονη την τελευταία 20ετία. Τα πρωτόκολλα EuroRAP/ iRAP έχουν αναγνωριστεί στην ΕΕ αλλά και σε πολλές χώρες παγκοσμίως ως κατάλληλα και έγκυρα για την αποτίμηση της ασφάλειας των οδικών υποδομών. Είναι όμως σημαντικό η εφαρμογή των συγκεκριμένων πρωτοκόλλων ή όποιας άλλης μεθοδολογίας για την αξιολόγηση της ασφάλειας της υποδομής να συνοδεύεται από λεπτομερή διερεύνυση και των άλλων παραμέτρων που συνεισφέρουν στην ασφάλεια των χρηστών, όπως η ανάλυση της συμπεριφοράς των χρηστών της οδού, η επικοινωνία των στόχων του προγράμματος, η ενημέρωση και εκπαίδευση ή η αντιμετώπιση ζητημάτων ελλιπούς τροχονομικής επιτήρησης και επιβολής του Νόμου. Οι αρμόδιες υπηρεσίες οδών σε εθνικό και τοπικό επίπεδο οφείλουν να χρησιμοποιούν τη διεθνή αυτή εμπειρία. Η Make Roads Safe Hellas με εκτεταμένο έργο στη διοίκηση και υλοποίηση προγραμμάτων οδικής αξιολόγησης μεγάλου εύρους, μπορεί να υποστηρίξει την προσπάθεια των αρμόδιων υπηρεσιών για την αναβάθμιση της ασφάλειας των οδικών υποδομών που εποπτεύουν. Δείτε τις δράσεις διοίκησης και υλοποίησης προγραμμάτων οδικής αξιολόγησης της Make Roads Safe Hellas.